Oskar Alegria, zinema eta poesiaren artean

Argazkigintzarekin esperimentatzen hasi zen, Londres bezalako hiriak ezagutzen ez ditugun prismetatik erretratatzen saiatuz. Bere filmetan, bilaketa-bidaia bati ekiten dio zinemagileak, eta bere bidaiak lehen pertsonan kontatzen ditu, bidaia-erreportaje bat balitz bezala. Bere filmek geldotasunari, itxaronaldiari eta oroimenari gorazarre egiten diete. Gutxieneko zinema egiten du, batzuetan ia zinema mutua, eta soinuaren zeregina da bere filmetan egiten dituen bilaketak eraikitzea.

Zuzendari bezala 2012an egin zuen debuta ‘Emak Bakia baita’ filmarekin. Ipar Euskal Herriko kostaldeko etxe baten bilaketari buruzko filma da; 1926an Man Rayk ‘Emak Bakia’ filmatu zuen etxearen bilaketa, hain zuzen. Alegriak etxe hori aurkitu nahi du, eta pista gisa Man Rayren filmean agertzen diren hiru planoak besterik ez ditu: bi zutabe, kostaldearen ikuspegi bat eta sarrerako atearen irudia. Bilaketa horretan bere bidaiaren planoak eta Man Rayren filmarenak tartekatzen ditu. Pelikularen erdialdera etxea aurkitzen du, eta zerotik hasten da berriro. Etxea aitzakia bat da Alegriarentzat, helburua bidea da, ez helmuga.

2019an ‘Zumiriki’ estreinatu zuen. Bertan Nafarroako Pirinioetako basoetan isolatuta dagoen naufrago baten istorioa kontatzen du. Naufrago horrek naturarekin eta bere haurtzaroarekin berriz konektatzea du helburu, eta bere oroitzapenak berriz noiz agertuko zain dago. Hori da filmaren ardatz nagusia.

Zumiriki hitzak "ibaiko uhartea" esan nahi du euskaraz. Zinemagileak umetan bisitatzen zuen uharte bati egiten dio erreferentzia, presa bat eraiki ostean urpean geratu zena. Alegria bera da dokumentaleko protagonista; izan ere, berak erabaki zuen, lau hilabetez, basoko txabola batean isolatzea, baratze bat, bi oilo eta 70 libururekin batera.

‘Zinzindurrunkarratz’ (2023) lanarekin, Oskar Alegriak bere herriko artzainek mendietara egiten zuten transhumantziaren bidea berreskuratzea erabaki zuen. Amoa bere familiaren Super 8 kamera zaharrarekin filmatzea da, baina 41 urtez erabili gabe egon ondoren, ez du soinurik jasotzen. Bidaia honetan, grabagailu bat erabiltzen du bere kontakizuna bisuala osatzen duten 55 soinu erregistratzeko.

Zatiak besterik geratzen ez diren  beste garai bateko memoria batean barrena ibilbide poetikoa egiten du zinemagileak.  Bere aitona-amonak ibiltzen ziren bidezidorretara itzultzen da, Artazuko mendietara, Nafarroan, jada existitzen ez den mundu baten oihartzunak erregistratzeko.

Filmaren izenburua deklamazio pausatu bat da, soinu onomatopeikoetan egituratua: haize arina (zinzin), erortzen den harria (durrun) eta tximista batek jotako gailurra (karratz). Soinu hauek hainbat fenomeno naturalen iraupena adierazten dute.

Variety aldizkariak Espainiako panoraman etorkizun handiena duten hamar zinemagileen artean aukeratu zuen Oskar Alegria. Bere lehen luzea, ‘Emak Bakia baita’ (2012), nazioarteko 70 jaialditan ibili zen, 17 sari jaso zituen eta 13 hizkuntzatara itzuli da. Bere bigarren film luzea, ‘Zumiriki’ (2019), Veneziako Mostrako Orizzonti sailean estreinatu zen nazioartean, eta 9 sari irabazi zituen guztira, besteak beste, ez-fikziozko film onenarena Sevillako Zinemaldiko Nuevas Olas atalean, eta Sari Nagusia Genoako Zinemaldian..

‘Zinzindurrunkarratz’ (2023) Tellurideko Zinemaldian (Estatu Batuak) estreinatu zen. Hainbat sari lortu ditu, hala nola film antropologiko onenarena Florentziako Festival dei Popolin, Gian Paolo Paoli saria DOC New York jaialdian, edo Valladolideko Seminci jaialdiko Film Onenaren DOC España Saria. Nanteseko Festival du Cinèma Espagnol jaialdian ere Dokumental Onenaren saria jaso zuen martxoan, filma Etxepare Euskal Institutuarekin elkarlanean antolatutako Fenêtre Basque sailean aurkeztu eta gero.