Mikel Ayllon: fikzioaren eta errealitatearen arteko urakanaren begian

Bere ibilbidean erabakigarria izan zen Igartza saria irabaztea, ‘Ez tiro egin anbulantziei’ (Elkar, 2015) bere lehen eleberria argitaratzea ahalbidetu zuena. Obra honek desagertzen ari den mundu bat aztertzen du, berri bat sortzeko ahaleginean. Literaturan performatibitatearen indarrarekiko duen interesak, Igor Arzuaga musikariaren laguntzarekin Piszifaktoria Ideien Laborategia sortzera bultzatu zuen, diziplina desberdinak uztartzen dituen esperimentazio taldea.

2020an, Mikel Ayllonek Donostia Hiriko Kutxa Literatura Saria irabazi zuen ‘Zoriontsuak izatea aukeratu genuen’ ipuin liburuarekin. Lan hau munduan oraindik zoriontasunik kabitzen ote den jakiteko ahalegina da. Liburu horretako bi ipuin eraman zituen oholtzara ´Piszifaktoriak´, antzerkian gero eta ausardia handiagoa erakutsiz. Geroago, ‘Noiz utziko dio euria egiteari’ eta ‘Asfaltoaren azpian euria’ kale ikuskizunek Euskal Herriko antzerki jaialdi nagusietan arrakasta handia izan zuten.

Ayllonek bere zauri unibertsalei buruz idazten du, mundua ulertzeko ahalegin ia desesperatu batean. Bere obrek giza harremanez, zoriontasunaz, maitasunaz, gerraz, pobreziaren eta bazterkeriaren gaiak jorratzen dituzte, irakurlearekin konexio sakon bat bilatuz. Idaztea eta sortzea ekintza kolektibo bat bezala bizi du, elkarrizketa eta harreman bat dira berarentzat. Bizitzari adi egoten da, kontzertuetan, antzokietan, zineman edo parkeko banku batean eserita, beti istorio berriak bilatuz.

Bere literatura lorpenez gain, Ayllonek transmedia narratibak ere esploratu ditu.  EiTB taldearentzat webserie bat sortu eta idatzi zuen: ‘Daniel(a)’. Bilboko Seriesland jaialdian euskarazko webserie onenaren saria irabazi zuen.

Azkenaldian, errealitatearen eta fikzioaren arteko mugak ikertzea bihurtu da bere ardatz nagusia. Fikzioa ere errealitatearen parte dela azpimarratzen du, eta errealitatea geure buruari eta elkarri kontatzen diogun fikzio bat baino ez dela. Fikzioaren bidez errealitatea aldatu dezakegula nabarmentzen du, edertasunetik, maitasunetik eta kolektibotik abiatuta. Bere erronka handiena bide horretan beste askok eman dituzten pausoetan berea gehitzea da, errealitatearen eta fikzioaren arteko harremanetan sakontzeko eta eraldaketarako bide berriak irekitzen jarraitzeko.

Mikel Ayllonek literatur egonaldia egin du Bartzelonan, Etxepare Euskal Institutuak Bartzelonako Udalarekin kolaborazio batek ahalbidetuta. ‘Hegan egiteko gogoa da’ lana garatu du bertan., antzezlanaren eta instalazio artistikoaren arteko hibridoa izango dena.

Obra osasun mentalaren gaia jorratzeko interesetik sortu zen, mendebaldeko gizarte aberatsetan osasuna ulertzeko modua kritikatzeko helburuarekin. Labean dagoen proiektu honek, jendea produktibitatearen arabera osasuntsu edo gaixotzat hartzen dela eta kapitalismoaren produktibitatearen erritmoari eutsi ezin diotenak baztertuak direla salatu nahi du.

Eskizofreniarekiko interesa abiapuntu, gaixotasun honen sintomak aztertu ondoren, bere buruarekin antzekotasunak aurkitu zituen, nahiz eta diagnostiko ofizialik ez izan. Pertsona askok bezala, bera ere funtzionala eta produktiboa denez, ez da gaixotzat hartzen, nahiz eta denok noizbait hondoa jo, apurtu edo baztertuta sentitu garen. Obraren bigarren zatian, osasun mentalaren inguruko hausnarketa beste kolektibo baztertu batekin lotzen du: itsuak edo ikusmen arazo larriak dituzten pertsonak.

Ayllonek ikusmenik behar ez zuen antzezlan bat sortu nahi du, periferikoa dena erdigunera ekarriz. Bi ideia hauek batuz, aldarrikatu nahi dikusi ezin ditugun edo ikusi nahi ez ditugun gauzak ez direla desagertzen; usaina, testura eta soinua dute gauza horiek. Horrela hasi zuen bere barne bidaia, ikuskizun ikusezin bat sortzeko helburuarekin.